Η Αγιορείτικη Κληρονομιά σε Έργα Χειροποίητης Τέχνης
Η αγιορείτικη τέχνη είναι περισσότερο από απλή δημιουργία· είναι μια πνευματική εμπειρία, εμπλουτισμένη με την αλήθεια και τη χάρη του Αγίου Όρους. Στην καρδιά αυτής της ιερότητας βρίσκεται η ζωγραφική, η οποία μεταφέρει τον θεϊκό κόσμο στο ανθρώπινο μάτι με τρόπο αξεπέραστο.
Οι αγιορείτες μοναχοί, πιστοί στην παράδοση του Βυζαντίου, μελετούν την κάθε πινελιά σαν μια προσευχή, κάθε σκιά και φως έχουν ουσία και βαθύτερο νόημα. Οι εικόνες που δημιουργούν δεν είναι απλά απεικονίσεις, αλλά παράθυρα στον ουρανό, μεταφέροντας το θεϊκό φως στους πιστούς. Τα χρώματα, πάντα γεμάτα βάθος και ένταση, αποπνέουν μια αίσθηση ηρεμίας και μυσταγωγίας, ενώ η λεπτομερής δουλειά προσκαλεί τον θεατή να παραμείνει και να ανακαλύψει συνεχώς νέες πτυχές της.
Κάθε έργο από το Άγιον Όρος που φιλοξενείται στην Doukas Culture, είναι ένα έργο εξαιρετικής τεχνικής και πνευματικής έντασης, που αποπνέει την αγιότητα του χώρου και της παράδοσης, και αναδεικνύει την μοναδικότητα αυτής της εκλεπτυσμένης τέχνης.
Ανακαλύψτε μαζί μας τη βαθιά σύνδεση ανάμεσα στην παράδοση και την τέχνη, το παρελθόν και το παρόν, και επιτρέψτε στον εαυτό σας να νιώσει τη δύναμη και την ομορφιά του Αγίου Όρους.
Αγειορίτικα Έργα Τέχνης
Καλύβη Γέροντος Ιωσήφ του Ησυχαστού
Η Καλύβη του Γέροντος Ιωσήφ του Ησυχαστού αποτελεί έναν από τους πλέον ιερούς και πνευματικά φορτισμένους τόπους του Αγίου Όρους, λόγω της βαθιάς ασκητικής ζωής που έζησε εκεί ο άγιος Γέροντας, μια από τις σημαντικότερες σύγχρονες μορφές της Ορθόδοξης ησυχαστικής παραδόσεως.
Η Καλύβη βρίσκεται στην περιοχή της Νέας Σκήτης, που υπάγεται στη Μεγίστη Λαύρα. Είναι χτισμένη σε απόκρημνο σημείο της νοτιοδυτικής πλευράς της αθωνικής χερσονήσου, με θέα το πέλαγος, και περιβάλλεται από ένα άγριο, επιβλητικό φυσικό τοπίο, ιδανικό για ησυχία και άσκηση.
Ο Ιωσήφ ο Ησυχαστής (1897–1959) εγκαταστάθηκε στη Νέα Σκήτη τη δεκαετία του 1930, μετά από περιόδους έντονης ασκητικής ζωής σε σπηλιές, απόκρημνες περιοχές και άλλες καλύβες του Αγίου Όρους. Η καλύβη αυτή έγινε το τελευταίο μεγάλο του καταφύγιο και ο τόπος της κοπιώδους άσκησης του ιδίου και των υποτακτικών του. Ο Γέροντας επέλεξε το μέρος αυτό για την απόλυτη ησυχία και απομόνωσή του από τον κόσμο, καθώς επιθυμούσε να ζήσει την πλήρη “ησυχαστική” εμπειρία, δηλαδή την αδιάλειπτη νοερά προσευχή, τη νήψη και την πλήρη αφιέρωση στον Θεό.
Εκείνη την περίοδο, η Καλύβη έγινε τόπος έντονης πνευματικής ζωής, όπου ο Γέροντας Ιωσήφ δίδασκε με αυστηρότητα αλλά και πατρική αγάπη την τέχνη της νοεράς προσευχής. Η ζωή στην καλύβη ήταν ακραία αυστηρή: αδιάλειπτη προσευχή, ολονύκτιες αγρυπνίες, σιωπή, νηστεία, και σωματική κακοπάθεια.
Η παρουσία του Ιωσήφ του Ησυχαστού καθαγίασε τον χώρο, και πολλοί προσκυνητές που ανεβαίνουν τα μονοπάτια της Νέας Σκήτης αισθάνονται ακόμη την παρουσία του. Η Καλύβη του έχει πλέον σχεδόν μυθικές διαστάσεις στον ορθόδοξο κόσμο, καθώς αποτέλεσε το λίκνο μιας αναγέννησης της ησυχαστικής παράδοσης τον 20ό αιώνα.
Ο Γέροντας Ιωσήφ δεν άφησε πίσω του μόνο ένα ησυχαστήριο, αλλά έναν ολόκληρο πνευματικό θησαυρό. Τα συγγράμματά του, που κυκλοφορούν σήμερα σε πολλές γλώσσες, περιλαμβάνουν επιστολές, πνευματικές νουθεσίες και εμπειρίες από τον πνευματικό του αγώνα. Το έργο του έχει εμπνεύσει μοναχούς και λαϊκούς παγκοσμίως.
Το Άγιο Όρος από την Σιθωνία - Προδρόμου Μοναχού, Μικρά Αγία Άννα
Στο μικρό αυτό έργο αξίζει να δούμε την εικαστική ποιότητα και τον σημειολογικό του ρόλο, όπως τα περιγράφει με τον δικό του τρόπο ο π. Πρόδρομος.
Ποικιλόμορφες αντιθέσεις, αρμονίες και ρυθμικές επαναλήψεις, δεμένα δεόντως μέσα σε μία «ήρεμη» αλλά στιβαρή γεωμετρική δομή, εξασφαλίζουν τα ζητούμενα αποτελέσματα στη σύνθεση. Το οβάλ σχήμα της σύνθεσης ενταγμένο στο ορθογώνιο σχήμα του έργου αναδεικνύει εντονότερα τα επί μέρους στοιχεία του.
Επικρατεί η χρωματική αρμονία, αφού σε όλη την επιφάνεια του έργου εναλλάσσονται αρμονικά αποχρώσεις του μπλε και του πράσινου σε διάφορους τόνους και συνδυασμούς. Τα κόκκινα τρίγωνα στις τέσσερις γωνίες, το κόκκινο της στέγης και του τρούλου τηε εκκλησίας καθώς και το κιτρινοκόκκινο των τριών δέντρων, δημιουργούν την απαραίτητ χρωματική αποφόρτιση.
Η κορυφή του Άθωνος βρίσκεται στον κάθετο άξονα που χωρίζει ακριβώς στην μέση το έργο δίνοντας του έτσι την απαραίτητη έμφαση ως κεντρικού θέματος. Ο οριζόντιος άξονας περίπου στο ύψος της θάλασσας, χωρίζει και πάλι το έργο σε δύο ίσα μέρη. Στο πάνω μέρος αποτυπώνεται το Άγιον Όρος και στο κάτω η θάλασσα και μέρος της Σιθωνίας.
Οι συμβολισμοί πολλοί. Ο χωρισμός του μοναχού από τα γήινα και την προηγούμενη «κοσμική» ζωή του και η «αναχώρηση» του στο Άγιον Όρος και τα επουράνια. Η θάλασσα χωρίζει την πολιτεία των ανθρώπων από την μοναστική πολιτεία του Άθωνος. Η κορυφή του με το σύννεφο γύρω του που συμβολίζει τηντην Θεία Χάρη, «δείχνει» και θυμίζει στον κάθε άνθρωπο ότι σκοπός του είναι να βρεθεί ψηλά κοντά στον Θεό.
Αλλά και στο κάτω μέρος του έργου, στην γη του δεύτερου ποδιού, για όλους τους ανθρώπους υπάρχει η μεγάλη του Χριστού εκκλησία, η ορθόδοξος και ανατολική. Τοποθετημένη στα ανατολικά είναι συμβολικά λίγο μεγαλύτερη στο έργο, δείχνοντας ότι κάτω από την σκέπη της, τον τρούλο της, όπως ο ουράνιος θόλος, χωράει όλους τους ορθόδοξους και όλους τους λαούς της γης φθάνει αυτοί να το θέλουν.
Το δρομάκι ανηφορικό και συμβολικό, γίνεται δύσκολο στην ανάβαση του γιατί έχει πολλά «μη». Ο Χριστός με το «όστις θέλει οπίσω μου ελθείν», ορίζοντας το απόλυτο αυτεξούσιο του ανθρώπου, καλέι τον καθένα μας να τον ακολουθήσει. Ακόμα όμως και όταν φτάσει κάποιος στην εκκλησία Του, εάν θέλει μπαίνει μέσα να γνωρίσει τα μυστήρια και να βαπτιστεί. Το οβάλ περίγραμμα του έργου συμβολίζει τον φράχτη του κήπου του Περιβολιού της Παναγίας που είναι ο κλήρος της που ζήτησε από τον Χριστό, «εν τω όρει του Άθω έσται η ανάπαυσις αυτού, όπερ είληφα εις κλήρον εμόν, αιτησάμενη παρά του θιού μου και Θεού μου».
Τα τέσσερα τρίγωνα συμβολίζουν τους τέσσερις ευαγγελιστές, τα τέσσερα ευαγγέλια, τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα (το τετραπέρατο), τους τέσσερις ανέμους στις τέσσερις γωνιές της γης, όταν σαλπίσουν οι άγγελοι προ της δευτέρας παρουσίας (Αποκάλυψις, κεφ.7ο).
Το Κυριακό της Αγίας Άννης - Προδρόμου μοναχού, Μικρά Αγία Άννη
Η Σκήτη της Αγίας Άννης είναι η πολυαριθμότερη απ’ όλες τις Σκήτες κι έχει συσταθεί κατά τον 16ο – 17ο αιώνα. Πιο πριν ο τόπος αυτός δεν ήταν άγνωστος. Εδώ υπήρχε η μονή των Βουλευτηρίων από τις αρχές του 11ου αιώνα. Κάποιος Γεώργιος ή Γερμανός έκτισε πλησίον της θέσεως που βρίσκεται σήμερα το Κυριακό της Σκήτης, κελλί του «Ευαγγελισμού». Επειδή τον αυξανόμενο αριθμών των ησυχαστών δεν χωρούσε πλέον το Κυριακό, που βρισκόταν στο κελλί της «Κοιμήσεως της Θεοτόκου», ο ίδιος Γερμανός ίδρυσε το νέο ευρύχωρο ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου.
Τον 17ο αιώνα ο Πατριάρχης Διονύσιος Γ’ ο Βάρδαλης διηύρυνε το Κυριακό της Σκήτης, με δικά του έξοδα. Το 1866 ο Ματθαίος, πνευματικός του βοεβόδα Σερμπάν Καντακουζηνού (1678 – 88) και κτήτορας του κελλιού Άγιος Γεώργιος στην Προβάτα, αφιερώνει στη Σκήτη το πόδι της Αγίας Άννης. Το 1727 έγινε η ανέγερση του νάρθηκα κι της τράπεζας του Κυριακού από τον μεγάλο Έλληνα ευεργέτη στην Κριμαία, Ζώη Καπλάνη. Το ίδιο διαστημα η Σκήτη αριθμεί περισσότερες από 60 καλύβες, και το Κυριακό είναι πλέον ανεπαρκές για τις λατρευτικές ανάγκες της αδελφότητας και διευρύνεται το 1755 και το 1804, ενώ τοιχογραφείται το 1757. Έχει ξύλινο υαλόφρακτο εξωνάρθηκα. Το περιφραγμένο με τοίχο -για λόγους προστασίας- συγκρότημα του Κυριακού, περιλαμβάνει ενσωματωμένα με το ναό, τράπεζα και ξενώνα. Εδώ διαμένει και ο Δικαίος. Επίσης έχει αύλειο χώρο με κιόσκι και νεότερο κτίριο βιβλιοθήκης, εικονοφυλακείου, σκευοφυλακείου. Φυλάσσονται 96 χειρόγραφα, αρκετές φορητές εικόνες και ιερά κειμήλια, με σημαντικότερο εκείνο της Αγίας Άννης, μητέρας της Θεοτόκου. Το κωδωνοστάσιο θεμελιώνεται το 1874.
Στο ιερό του Κυριακού δίπλα αναπαύεται η σορός του Πατριάρχη Κυρίλλου Ε’ (1748 – 57) που εφησύχαζε στην καλύβα Άγιοι Απόστολοι. Στο Κυριακό της Σκήτης υπάρχουν ακόμη και τα εξής αγία λείψανα: Τμήμα της κάρας του οσιομάρτυρος Νεκταρίου του Νέου και των νέων οσιομάρτυρων Ιγνατίου, Ευθυμίου και Ακακίου, του Αγίου Παντελεήμονος, του Αγίου Δημητρίου, του Αγίου Χαραλάμπους, των Αγίων Αναργύρων Κοσμά και Δαμιανού, κλπ.
Καλύβη Κοιμήσεως της Θεοτόκου (παπά Γρηγόρη) - Προδρόμου μοναχού, Μικρά Αγία Άννη
Όπως αναφέρει ο μακάριστος γέρων Γεράσιμος, οι πρώτοι οικησταί της περιοχής Μικράς Αγίας Άννης ήταν οι όσιοι πατέρες Διονύσιος ο Ρήτωρ και Μητροφάνης. Πριν ακόμη κοιμηθούν οι όσιοι αυτοί πατέρες, ήλθαν στην Μικρά Αγία Άννα αρκετοί μοναχοί και ασκήτευαν σε σπηλιές, μιμούμενοι τους οσίους. Οι υποτακτικοί τους, έκτισαν ένα ή δύο υποτυπώδη δωματιάκια (κελάκια), οι επόμενοι ένα εκκλησάκι, κλπ. Έτσι απαρτίστηκαν οι ασκητικές καλύβες της Μικράς Αγίας Άννης, κτισμένες πρόχειρα, από υλικά της περιοχής και με νερό που μετέφεραν με την πλάτη από μακριά.
Έτσι λοιπόν βρήκε την καλύβη της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (άνω) ο μακάριστος παπά Γρηγόριος ο πνευματικός, ερχόμενος από τη Νέα Σκήτη, αναζητώντας ανωτέρα πνευματική ζωή και ησυχία. Δεν είναι γνωστή η ακριβής χρονολογία που ήρθε στην Μικρά Αγία Άννα, είναι όμως γνωστό ότι ανακαίνησε την καλύβη που προυπήρχε, το έτος 1874. Ο ναΐσκος της Κοιμήσεως, γνωρίζουμε από μία επιγραφή στο «αποστολικό» του τέμπλου ότι ανακαινίστηκε το έτος 1750. Ο παπά Γρηγόριος, ο οποίος έγινε ξακουστός στο Άγιον Όρος για την αρετή και την αγιότητα του κοιμήθηκε στα τέλη του περασμένου (19ου) αιώνος. Πρέπει να αναφέρουμε εδώ, ότι ήταν ένα από τα παιδιά που σώθηκε κατά την έξοδο του Μεσολογγίου.
Ένας εκ των πνευματικών τέκνων του παπά Γρηγορίου ήταν ο μακάριστος και μέγας πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Ιωακείμ ο Γ΄ ο μεγαλοπρεπής. Διάδοχος του παπά Γρηγόριου ήταν ο παπά Κοσμάς, επίσης ξακουστός πνευματικός. Προσπάθησε να μεγαλώσει την καλύβη, αλλά δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει την επέκταση και κοιμήθηκε γύρω στο έτος 1920. Μετά τον θάνατο του σιγά – σιγά άρχισε η παρακμή της καλύβης. Ο τελευταίος μοναχός κοιμήθηκε το έτος 1972 και έτσι η καλύβη έμεινη έρημη με αποτέλεσμα να καταρρεύσει το 1990.
Το Σπήλαιο τω Αγίων Πατέρων - Προδρόμου μοναχού, Μικρά Αγία Άννη
Κάτω από την καλύβη της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, στη Μικρά Αγία Άννα, υπάρχει το σπήλαιο όπου ασκήτευσαν οι Όσιοι Διόνυσος ο Ρήτωρ και Μητροφάνης ο Πνευματικός. Προερχόμενοι από τη μονή του Στουδίου της Κωνσταντινούπολης και ζητώντας τόπο ήσυχο και απόμακρο κατέληξαν στην έρημο της σημερινής Μικράς Αγίας Άννης.
Μορφωμένος ο Άγιος Διόνυσος, τιμημένος από την Μεγάλη Εκκλησία με το οφίκιο του Ρήτορος και πνευματικός άνθρωπος κατά τη ζωή του, έγινε μαγνήτης και τράβηξε κοντά του πολλούς ανθρώπους, τους οποίους βοήθησε, στήριξε και ενεθάρρυνε. Επιπλέον θαυματούργησε σε πολλούς, ώστε η κοίμηση του να καταγραφεί ως κάτι το ιδιαίτερο σε κώδικες της Μονής Διονυσίου και Δοχειαρίου. Ήταν άριστος καλλιγράφος και συγγραφέας. Τα βιβλία του βρίσκονται τόσο στη Μέγιστη Λαύρα, όσο και σε άλλες Μονές και στην Σκήτη της Αγίας Άννας, όπου σώζεται ιδιόγραφο βιβλίο ποικίλης ύλης, με την υπογραφή του Όσιου Διονυσίου του Ρήτορα και με τον τίτλο “Κουβαράς”. Έχοντας τον Άγιο Διονύσιο Γέροντα, ο Άγιος Μητροφάνης διέπρεψε ως υποτακτικός, και στη συνέχειαως πνευματικός στα χωριά της Χαλκιδικής εξομολογώντας και στηρίζοντας τον κόσμο στην τότε τουρκοκρατούμενη χώρα.
Το 1956 μ. Χ. ο ευλαβέστατος υμνογράφος της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας γέρων Γεράσιμος Μικραγιαννανίτης, με την επίσης ευλαβέστατη συνοδεία του, με πολλούς κόπους και πόνους, κατόπιν εμφανίσεως και αποκαλύψεως των αγίων αυτών, κατόρθωσε να καθαρίσει το σπήλαιο, εντός του οποίου έφτιαξε ωραία εκκλησία στο όνομα τους. Εκεί που πέρασαν οι Άγιοι Διόνυσος και Μητροφάνης την ασκητική ζωή τους, η εκκλησία αυτή, αντί για σκέπη της έχει την προέκταση του βράχου, που σκεπάζει το σπήλαιο και από ένα σημείο στάζει συνέχεια άγιασμα.
Ο πίνακας αποτυπώνει το σπήλαιο και το ναό στη μορφή που είχε το έτος 1956.
Ιερόν Κάθισμα Αγίου Ευσταθίου "Μυλοπόταμος" - Προδρόμου μοναχού, Μικρά Αγία Άννα
Την εντυπωσιακή αυτή τοποθεσία, κρυμνώδη και άγρια προς την θάλασσα αλλά ήρεμη και γαλήνια προς την στεριά, επέλεξε ο Άγιος Αθανάσιος ο Αθωνίτης για να οικοδομήσει ένα από τα πρώτα εξαρτήματα της Μονής Μέγιστης Λαύρας, Όπως ρητά αναφέρεται στο “Τυπικόν”, ο Μυλοπόταμος ορίσθηκε από τον Άγιο Αθανάσιο ως τόπο αναπαύσεως αλλά και πνευματικής ανασυγκροτήσεως των μοναχών της μονής, οι οποίοι εκάπτοντο από τους κόπους της σκληρής ασκήσεως. Το 1527/28 ο Μυλοπόταμος λεηλατήθηκε κατά τη διάρκεια επιδρομής πειρατών. Φθαρμένη, σήμερα, επιγραφή στα νότια πλευρά του αναφέρει το όνομα του ανακαινιστού Μητροπολίτου: Ο ΤΟΡΝΟΒΟΥ ΘΕΟΦΙΛΟΣ.Οι κτιριακές εγκαταστάσεις που οικοδόμησε ο Θεόφιλοςπρέπει να ήσαν αρκετά εκτεταμένες. Και τούτο γιατί το Φθινόπωρο του 1539, όπως μνημονεύεται στο έγγραφο της Μονής Ιβήρων, υπήρχε η δυνατότητα φιλοξενίας εκεί μεγάλου αριθμού επισήμων εκκλησιαστικών προσώπων.
Ο Μυλοπόταμος μνημονεύεται συνεχώς καθ’όλη τη διάρκεια του 16ου και 17ου αιώνα σε πατριαρχικά γράμματα, καθώς και σε έγγραφα των Πρώτων ή της Μεγάλης Συνάξεως του Αγίου Όρους. Στην περίοδο αυτήν πρέπει να αναχθούν και οι σωζόμενες τοιχογραφίες στον προναό του ναϋδρίου του Αγίου Ευσταθίου. Στα νεώτερα χρόνια ο Μυλοπόταμος συνδέθηκε με το όνομα του οικουμενικού πατριάρχου Ιωακείμ του Γ’, ο οποίος επέλεξε «το ωραιότατον και ρομαντικότερον ενδιαίτημα» του Μυλοποτάμου ως ασφαλές καταφύγιο για να αποσυρθεί. Εγκαταστάθηκε στο λαμπρό αυτό ησυχαστήριο και αμέσως επιδόθηκε στην ανακαίνση του μονυδρίου, ο ναΐσκος, ο τιμώμενος στη μνήμη του μεγαλομάρτυρος Ευσταθίου, υπήρξε αντικείμενο ιδιαίτερης φροντίδας του πατριάρχη.
Το χρονικό διάστημα μεταξύ των ετών 1889 και 1901 υπήρξε η τελευταία, κατά το παρελθόν, περίοδος ακμής του Μυλοποτάμου. Έκτοτε το ιστορικό λαυριωτικό κάθισμα σταδιακά παρήκμασε. Ουσιαστική και ελπιδοφόρα προσπάθεια ριζικής ανακαινίσεως του κτιριακού συγκροτήματος (πύργου, ναού, οικημάτων) αναλήφθηκε πρόσφατα κατά το έτος 1990.
Καλύβη του Τιμίου Προδρόμου - Προδρόμου Μοναχού, Μικρά Αγία Άννα
Η καλύβη του Τίμιου Προδρόμου είναι κτισμένη στην ρίζα ενός μεγάλου βράχου. Από το πίσω της περνά το μονοπάτι που κατευθύνεται από την σκήτη της Αγίας Άννης προς την ερημική περιοχή των Κατουνακίων. Συνορεύει από το νότιο μέρος της με της καλύβη της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (άνω) του παπά Γρηγορίου του Πνευματικού.
Όπως όλες οι καλύβες της Μικράς Αγίας Άννης χτίστηκε μετά την κοίμηση, το έτος 1606, των πρώτων οικιστών της περιοχής, Οσίου Διονυσίου του Ρήτορος και Μητροφάνους. Ανακαινίσθηκε το έτος 1736 από τον μοναχό Μακάριο, όπως διαβάζουμε στις σπουδαίες εικόνες του τέμπλου του ναΐκου της. Στην καλύβη μόνασε και εκοιμήθη ένας σέρβος πρίγκηπας. Η καλύβη έμεινε έρημη στα τέλη του ιθ’ (19ου) αιώνος. Πριν το έτος 1900 όμως μετοίκησαν σε αυτήν ο γέρων Κύριλλος, με τους υποτακτικούς του, ιερομόναχο Μελέτιο και Μοναχό Παΐσιο, Μετά την κοίμηση του γέρονοτος Κυρίλλου, επί γεροντίας του πάπα Μελετίου, προσήλθε και έγινε υποτακτικός ο Αναστάσιος – Αθανάσιος Γραίκας από την Δρόβιανη της Β. Ηπείρου το έτος 1922. Ο μετέπειτα μοναχός Γεράσιμος Υμνογράφος της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας, ο οποίος κόσμησε όχι μόνο την καλύβη του ή την Μικρά Αγία Άννα, αλλά ολόκληρο το Άγιον Όρος.
Μετά την οσιακή κοίμηση του το έτος 1991, η καλύβη ανακαινίσθηκε εκ θεμελίων.
Καλύβη Κοιμήσεως της Θεοτόκου (παπά Στεφάνου) - Πρόδορμου μοναχού, Μικρά Αγία Άννα
Η καλύβη της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (κάτω) ή του παπά Στεφλανου, είναι κτισμένη στο κέντρο θα λέγαμε της Μικράς Αγίας Άννης. Είναι ίσως η παλαιοτέρα της Σκήτης, δηλαδή κτίστηκε αμέσως μετά την κοίμηση των Οσίων Πατέρων Διονυσίου του ρήτορος και Μητροφάνους, το έτος 1606 και στην περιοχή της βρίσκεται και το σπήλαιο που ασκήτευσαν οι εν λόγω Όσιοι.
Στα μέσα του ιθ’ (19ου) αιώνος η καλύβη ήταν εγκαταλελειμμένη και σε κακή κατάσταση. Έτσι την βρήκαν δύο μοναχοί, προερχόμενοι από την σκήτη των Καυσοκαλυβίων, εγκαταβίωσαν σε αυτήν και την ανακαίνισαν εκ θεμελίων. Τα ονόματα των μοναχών ήταν Γαβριήλ και Θεοδόσιος. Ο υποτακτικός των παπά Στέφανου, καταγώμενος από τα μέρη του Βόλου, έκτισε την εκκλησία το έτος 1891. Ο διάδοχος του παπά Θεοδόσιος αναγκάστηκε να αποχωρήσει από την καλύβη που περιγράφουμε, με την πολυπληθή συνοδεία του, λόγω ελλείψεως νερού, περίπου το έτος 1930. Το έτος 1933 εγκαταστάθηκε στην καλύβη ο μοναχός Αβιμέλεχ, κρητικός στην καταγωγή, προερχόμενος από την σκήτη του αγίου Βασιλείου. Από τότε μέχρι σήμερα η καλύβη αυτή έχει αδιατάρακτη διαδοχή και το έτος 1970 ανεκαινίσθη εκ θεμελίων από τον τότε γέροντα (διάδοχο του Αβιμέλεχ) πάπα Διονύσιο τον πνευματικό.
Ο πίνακας αποτυπώνει την καλύβη στην μορφή που είχε το έτος 1968.
Καλύβη Αρχαγγέλων
Η Καλύβη των Αρχαγγέλων αποτελεί ένα από τα πιο ιστορικά και πνευματικά φορτισμένα κελιά της Νέας Σκήτης του Αγίου Όρους, η οποία υπάγεται πνευματικά στη Ιερά Μονή της Μεγίστης Λαύρας. Βρίσκεται χτισμένη σε πλαγιά με θέα στο απέραντο πέλαγος, μέσα σε ένα περιβάλλον μοναδικής ησυχίας και φυσικής ομορφιάς, ιδανικό για προσευχή, περισυλλογή και άσκηση.
Η καλύβη είναι αφιερωμένη στους Αρχαγγέλους Μιχαήλ και Γαβριήλ, φύλακες και υπερασπιστές του πνευματικού αγώνα. Η αφιέρωση αυτή φανερώνει και τον έντονο πνευματικό χαρακτήρα του χώρου, καθώς θεωρείται ότι οι Αρχάγγελοι είναι παρόντες με ιδιαίτερο τρόπο σε τόπους που διακρίνονται για τη νηπτική εγρήγορση και τη μετανοημένη καρδιακή προσευχή.
Η Καλύβη των Αρχαγγέλων είναι από τις παλαιότερες της Νέας Σκήτης, με παρουσία που χρονολογείται τουλάχιστον από τον 18ο αιώνα. Κατά καιρούς, την κατοίκησαν σπουδαίοι ασκητές, μεταξύ των οποίων και πνευματικοί απόγονοι του Γέροντος Ιωσήφ του Ησυχαστού.
Η περιοχή της Νέας Σκήτης, όπου βρίσκεται η Καλύβη, αποτέλεσε και συνεχίζει να αποτελεί κοιτίδα της ησυχαστικής αναγέννησης που γνώρισε το Άγιον Όρος τον 20ό αιώνα. Η εγγύτητα της καλύβης με την Καλύβη του Ιωσήφ του Ησυχαστού συνέβαλε στην ανάπτυξη μιας κοινής πνευματικής γραμμής, με έμφαση στην αδιάλειπτη νοερά προσευχή και στην αυστηρή ασκητική ζωή.
Η Καλύβη των Αρχαγγέλων διατηρεί ζωντανό το πνεύμα του αγιορείτικου ησυχασμού. Είναι ένας τόπος που μαρτυρά τη συνέχεια της ορθόδοξης ασκητικής παράδοσης και την προσφορά του Αγίου Όρους ως τόπου μεταμορφωτικής χάριτος.
Η παρουσία των Αρχαγγέλων ως προστάτες και συνοδοιπόροι στον πνευματικό αγώνα, προσδίδει ιδιαίτερο νόημα στην καθημερινή ζωή των πατέρων που ασκούνται εκεί. Η προσευχή, η σιωπή, η αγρυπνία και η εσωτερική πάλη με τα πάθη, είναι τα κύρια χαρακτηριστικά της μοναχικής ζωής στην Καλύβη αυτή.
